Jak usprawnić planowanie produkcji, czyli jak fabryka może odzyskać przewidywalność dzięki rozwiązaniom IT

Planowanie produkcji w firmie produkcyjnej w pewnym stopniu przypomina układanie kolejowego rozkładu jazdy. Jeśli jeden pociąg przyjedzie za późno, pasażerowie czekają albo przychodzą do konduktora z pretensjami, bo nie zdążyli na przesiadkę, obsługa reaguje w stresie, a kolejne składy muszą zmieniać trasę. Fabryki działają dokładnie w ten sam sposób, tylko zamiast wagonów mamy zlecenia, maszyny i ludzi, którzy muszą pracować w rytmie, który naprawdę da się utrzymać.

Gdy produkcja rośnie, rośnie też liczba zmiennych i możliwości kombinacji. Wtedy okazuje się, że ręczne zarządzanie planem produkcyjnym przestaje działać.

Dlatego coraz więcej zakładów szuka sposobów, aby planowanie stało się procesem przewidywalnym, opartym na danych i odpornym na codzienne zmiany. A cyfrowe narzędzia APS/MES pozwalają nie tylko lepiej ułożyć „rozkład jazdy” całej organizacji, lecz także sprawdzić, czy organizacja dysponuje tyloma maszynami i zasobami, aby wykonać plan w zakładanym tempie.

Planowanie produkcji to część portalu produkcyjnego (systemu MES), która rozplanowuje zlecenia produkcyjne w czasie i na maszynach.

W teorii proces planowania produkcji nie wydaje się bardziej skomplikowany od zaparzenia herbaty. Wystarczy przecież określić, co chcemy wyprodukować, w jakim czasie mamy to zrobić i jak rozłożyć obciążenie na maszyny oraz ludzi. W praktyce jednak planowanie nie jest takie proste. Składa się na nie:

W sytuacji idealnej te trzy obszary są koordynowane za pomocą jednego systemu, ale w wielu fabrykach są realizowane w różnych narzędziach i przez różne działy. Efekt? Często nie wiadomo, czy plan jest w ogóle wykonalny.

A czego potrzebuje dobry planista, aby zrealizować swoje zadanie? Na pewno:

Dopiero z takimi zasobami można realnie rozplanować pracę w czasie i zapewnić przewidywalność produkcji.

Na drodze do skutecznego planowania produkcji czyha na nas kilka niebezpieczeństw. Przyjrzyjmy się tym najistotniejszym.

Większość problemów nie wynika z braku wiedzy planisty, lecz z braku informacji. Dane z systemów ERP bywają niekompletne lub zero-jedynkowe, a dane z maszyn są niedostępne, bo linie nie mają czujników albo dokumentacji, która pozwala je odczytać.

Drugą kategorią wyzwań są zmiany priorytetów. Nowe zamówienia, braki materiałów, przestoje… Każdy zakład zna to aż za dobrze. To te sytuacje, w których o godzinie 10:00 okazuje się, że plan z godziny 8:00 jest już nieaktualny. Wtedy Excel staje się placem boju, a nie narzędziem do planowania. W dużej skali takie podejście zawsze prowadzi do chaosu.

Kolejnym ograniczeniem są niewystarczające zasoby: narzędzia, formy, ludzie z odpowiednimi kwalifikacjami. Jeśli system nie pokazuje ich dostępności, planista może przygotować harmonogram, którego fizycznie nie da się zrealizować.

I wreszcie przezbrojenia. Dla wielu zakładów to jeden z najważniejszych elementów planowania. Zmiana receptury, ustawień czy narzędzi potrafi całkowicie zmienić realny czas wykonania zlecenia. W module explitia.APS przezbrojenia są osobną funkcją, a wykres Gantta pokazuje je wyraźnie jako część operacji.

Aby plan produkcyjny miał szansę na realizację, nie musi być idealny, bo tu nie chodzi o piękną prezentację, lecz o to, by plan odzwierciedlał realne możliwości fabryki. Dlatego musi uwzględniać kilka elementów:

Maszyny pracują w różnym tempie, a dane katalogowe rzadko są tożsame z rzeczywistością. Dopiero połączenie z systemem MES pozwala zweryfikować faktyczne tempo pracy maszyn w porównaniu do planu.

Dobry plan zakłada, których operatorów i które narzędzia można przypisać do poszczególnych zleceń.

W wielu branżach to właśnie te dwie zmienne decydują o tym, czy plan „się spina”, czy nie.

Dobrze opisane zlecenie uwzględnia: produkt, ilość oraz strukturę operacji. Eksport, import lub tworzenie zleceń bezpośrednio w systemie explitia pozwala planistom pracować na jednym źródle prawdy.

Planowanie nie może się kończyć na ułożeniu sekwencji, lecz musi być powiązane z realizacją. W module explitia.APS status wykonania zleceń jest zczytywany z maszyn, a po zakończeniu produkcji system automatycznie przekazuje do ERP informację o liczbie wyprodukowanych sztuk.

Niestety niejednokrotnie zdarza się, że plan sobie, a rzeczywistość sobie. Na podstawie wdrożeń explitia łatwo wskazać kilka powtarzalnych wzorców i przyczyn porażki planu produkcyjnego:

Automatyzacja procesu planowania produkcji nie polega na digitalizacji, zamianie skoroszytu na Excel. Tu chodzi o zbudowanie spójnego ekosystemu, w którym:

W module explitia.APS te trzy obszary łączą się w jedno środowisko, w którym planista widzi obciążenie maszyn, czas przezbrojeń, kolejność zleceń oraz potencjalne konflikty. Dzięki temu plan nie jest dokumentem oderwanym od rzeczywistości, ale narzędziem operacyjnym, które żyje razem z produkcją.

Najbardziej widoczne efekty wdrożenia cyfrowego planowania to:

Skoro automatyzacja planowania produkcyjnego ma tak wiele zalet, czy jest rozwiązaniem dla wszystkich firm? Zdecydowanie nie. Ma ona bowiem sens, gdy zakład jest przynajmniej częściowo zdigitalizowany, gdy produkcja jest wielkoskalowa, wieloetapowa. Z kolei przestaje mieć sens przy małych zakładach, braku ERP, braku sygnałów z maszyn.

Rozwój modułu APS zmierza w jednym kierunku: automatycznego planowania, w którym:

To naturalny krok. Na halach produkcyjnych rola planisty wciąż będzie ważna, ale będzie ewoluowała: z osoby układającej plan stanie się tym, kto nadzoruje pracę inteligentnych narzędzi.

Skuteczne planowanie produkcji w średniej lub dużej fabryce nie jest dziś możliwe bez jednego spójnego systemu, który łączy dane, zasoby i realizację. Cyfrowe narzędzia APS/MES nie tylko upraszczają pracę planisty. Przywracają bowiem zakładom przewidywalność, która była trudna do osiągnięcia metodami ręcznymi. Dlatego jeśli Twoja organizacja chce skrócić cykl produkcyjny, poprawić terminowość i ograniczyć liczbę błędów, warto zacząć od analizy procesu planowania. To pierwszy krok do budowy fabryki, która potrafi reagować na zmiany w sposób szybki i uporządkowany.