Co wpływa na koszty produkcji? Pięć głównych czynników i ich znaczenie

Koszty produkcji u wielu przedsiębiorców wywołują ciarki na plecach. Trudno się dziwić, skoro to od ich poziomu zależy rentowność, konkurencyjność i możliwość dalszego rozwoju firmy. Przyjrzyjmy się im z bliska. Dowiedz się, co wpływa na koszty produkcji i jak można je skutecznie kontrolować.

Wyobraź sobie, że jesteś kapitanem statku. Nagle zrywa się wiatr. Fale uderzają o kadłub okrętu, a z nieba strumieniami leje się deszcz. Marzysz o bezpiecznym i suchym porcie. Co robisz: sterujesz na ślepo czy nie wypuszczasz z rąk kompasu i starasz się dotrzeć do celu?

Ten statek to Twój zakład produkcyjny, a kiepskie warunki atmosferyczne to zmieniające się ceny surowców i koszty energii. Daleko na horyzoncie majaczy wizja rentownej firmy. Co może być Twoim kompasem? Analiza struktury kosztów, która pozwoli Ci odzyskać kontrolę nad sytuacją.

Niezależnie od wielkości firmy czy branży, w której działasz, dokładna analiza struktury kosztów pozwala na podejmowanie strategicznych decyzji dotyczących optymalizacji procesów produkcyjnych. Co wpływa na koszty produkcji? Czas to sprawdzić!

W zdecydowanej większości firm przemysłowych to właśnie materiały i surowce mają największy udział w całkowitych kosztach produkcji. Ich cena, dostępność, jakość oraz sposób magazynowania bezpośrednio przekładają się na końcowy koszt produktu.

Bez dokładnej analizy nie sposób jednak zauważyć tych kosztów pośrednich. W efekcie firmy ponoszą wydatki związane np. z magazynowaniem nadmiarowych ilości komponentów, stratami wynikającymi z przeterminowania czy uszkodzeń.

Kluczem do optymalizacji kosztów produkcji w tym obszarze jest dokładna kalkulacja zapotrzebowania materiałowego, negocjowanie korzystnych warunków z dostawcami oraz minimalizacja odpadów produkcyjnych. Nowoczesne systemy IT, w tym systemy ERP, pozwalają monitorować zużycie materiałów w czasie rzeczywistym i planować dostawy z większą precyzją, co przekłada się na efektywne wykorzystanie zasobów, eliminację marnotrawstwa, zmniejszenie kosztów magazynowania i utrzymania zapasów.

Wynagrodzenia pracowników operacyjnych, działu utrzymania ruchu, logistyki czy jakości to istotna część wydatków, zwłaszcza w firmach, które nie wdrożyły jeszcze automatyzacji.

W zależności od stopnia automatyzacji procesów produkcyjnych wydatki związane z pracownikami mogą stanowić od 15% do nawet 50% kosztów produkcji w krótkim okresie. Na ten obszar wpływają:

Efektywne wykorzystanie zasobów ludzkich poprzez odpowiednie planowanie zmian, szkolenia podnoszące kwalifikacje oraz systemy motywacyjne mogą znacząco obniżyć jednostkowe koszty pracy. Warto zwrócić uwagę, że w bilansie przedsiębiorstwa produkcyjnego koszty związane z pracownikami są zazwyczaj klasyfikowane jako koszty bezpośrednie (pracownicy produkcyjni) oraz pośrednie (personel administracyjny i wspierający).

Optymalizacja procesów produkcyjnych – m.in. przez automatyzację, czytelne wskaźniki OEE i systemy raportowania – pomaga właściwie wykorzystać potencjał zespołu i obniżyć koszty bez redukcji etatów.

Zużycie energii i innych zasobów (woda, gaz, sprężone powietrze) stanowi coraz większy udział w strukturze kosztów produkcyjnych. Stąd efektywność energetyczna parku maszynowego bezpośrednio wpływa na cenę produktu. Wobec stale rosnących cen energii elektrycznej, gazu i wody coraz więcej firm zastanawia się, co wpływa na koszty produkcji i gdzie szukać oszczędności. Odpowiedź na to pytanie wydaje się niezwykle trudna, ale tylko z pozoru.

Nowoczesne technologie monitorowania zużycia energii pozwalają bowiem na identyfikację obszarów do optymalizacji, co skutkuje obniżeniem kosztów. Zaskakujące? Niekoniecznie, jeśli wyobrazimy sobie, że automatyczna analiza danych może wykazać, że dana linia produkcyjna zużywa 20% więcej energii niż pozostałe – i to bez żadnego uzasadnienia technologicznego. Dzięki prostym modyfikacjom jak zmiana harmonogramu produkcji, serwis lub optymalizacja procesu firma jest w stanie zmniejszyć energochłonność tej konkretnej linii. Wiele przedsiębiorstw inwestuje na przykład w odzysk ciepła, modernizację oświetlenia, systemy zarządzania energią czy alternatywne źródła zasilania, by w ten sposób zmniejszyć zużycie mediów.

Choć wdrożenie systemu IT czy automatyzacja procesów wiążą się z inwestycją początkową, to w kontekście długofalowej kalkulacji kosztów wytworzenia produktu są to jedne z najbardziej opłacalnych działań, bo prowadzą do:

Technologie, takie jak MES, SCADA, systemy traceability czy integracje z ERP pozwalają na precyzyjne śledzenie i analizowanie procesów w czasie rzeczywistym.

Co więcej, systemy te wspierają efektywne podejmowanie decyzji, np. pokazując, które produkty generują najwyższe marże, a które tylko zajmują moce produkcyjne.

Często pomijanym, ale istotnym czynnikiem wpływającym na koszty produkcji są wydatki związane z logistyką i transportem. Obejmują one nie tylko zewnętrzny transport surowców i gotowych produktów, ale również wewnętrzne przepływy materiałów w zakładzie:

Optymalizacja procesów logistycznych poprzez wdrożenie systemów zarządzania magazynem (WMS), planowanie tras transportowych czy konsolidację dostaw może przynieść znaczące oszczędności. Warto również zwrócić uwagę na koncepcję Lean Manufacturing, która kładzie nacisk na eliminację wszelkich form marnotrawstwa w procesach produkcyjnych, w tym również w obszarze logistyki.

Koszty produkcji w przedsiębiorstwie stanowią złożony system wzajemnie powiązanych elementów. Świadomość tego, co na nie wpływa, pomaga podejmować trafne decyzje operacyjne i strategiczne. Optymalizacja kosztów produkcji wymaga systemowego podejścia, obejmującego zarówno aspekty technologiczne, jak i organizacyjne.

Nowoczesne systemy zarządzania produkcją, takie jak oferowane przez explitia, umożliwiają kompleksową analizę i optymalizację kosztów produkcji. Dzięki integracji danych z różnych obszarów przedsiębiorstwa, menedżerowie otrzymują pełen obraz sytuacji, co pozwala na podejmowanie trafnych decyzji dotyczących procesów produkcyjnych. W efekcie, firma może nie tylko obniżyć koszty, ale również zwiększyć elastyczność i konkurencyjność na rynku.